Fragment uit het boek "Le champs de la vacuité"
Fragment uit het boek "Le champs de la vacuité" van meester Yuno Rech, een bundel van mondeling onderricht (kusen) tijdens sesshins op basis van het onderricht van meester Wanshi.
Wanshi, een Chinese meester
Wanshi was een Chinese monnik, die in de twaalfde eeuw leefde, een eeuw voor Dogen dus. Hij werd monnik toen hij elf was en beoefende bij een sotoleraar die Kumu heette en die de nadruk legde op een zazenpraktijk waarbij je zo onbeweeglijk als een boom zit. Ook wij blijven ons daarop concentreren: het bekken naar voor gekanteld, de knieën stevig tegen de grond gedrukt, de ruggengraat tegen de hemel gestrekt, zonder ons lichaam te bewegen, welke verschijnselen er ook opduiken, zonder de geest te bewegen, zonder wat dan ook na te jagen. Zo vindt de geest zijn natuurlijke weidse, onbegrensde karakter terug.
Meester Wanshi ontwaakte bij het horen van een regel uit de Avatamsakasoetra: ‘De ogen die we van onze ouders gekregen hebben kunnen drieduizend werelden aanschouwen.’
Drie- of tienduizend staat voor een oneindige hoeveelheid. Dit gaat over de ogen van de intuïtie, van de alomvattende geest die niet beperkt wordt door mentale categorieën als dichtbij of veraf, klein of weids. Dit zijn de ogen die we van onze ouders gekregen hebben. Die ogen zijn niet het resultaat van onze beoefening. Zazen maakt die intuïtie niet, maar stelt ons wel in staat om ze terug te vinden door ons alles wat onze blik of geest vertroebelt te doen loslaten.
Toen hij drieëntwintig was, ontmoette Wanshi meester Tanka Shijun, een andere grote meester van onze sotolijn. Die vroeg hem: ‘Wat is je werkelijke zelf voor de kalpa van de leegte?’ Met andere woorden: wat is de essentie van je bestaan voorbij je beperkte ego? Die vraag wordt natuurlijk niet alleen aan Wanshi gesteld, dit is de fundamentele koan van onze beoefening.
Wanshi antwoordde: ‘Een kikker op de bodem van een waterput slikt de maan in. Midden in de nacht leen ik geen lantaarn.’
Tanka sloeg hem en zei: ‘Jij zegt dat je niet leent?’ en Wanshi ontwaakte.
Tanka vroeg: ‘Waarom zeg je niets?’
Wanshi antwoordde: ‘Ik ben vandaag geld verloren en ik ben gestraft.’
Waarop Tanka besloot: ‘Ik heb geen tijd om je te slaan.’ Dat betekent zoveel als: ik hoef jou niet meer te slaan. Wanshi ontving de shiho van meester Tanka. Hij vestigde zich in het klooster op de berg Tendo, Tendosan, waar Dogen een eeuw later meester Nyojo zou ontmoeten.
De kikker op de bodem van de put, dat zijn wij, jullie en ik, hier en nu. Hoe kan hij de maan inslikken? Logisch gezien kan dat niet, maar als je de geest opgeeft die scheidingen invoert, die zichzelf als klein en de maan als groot ziet, die zichzelf als hier en de maan als ginder ziet, die denkt dat de Boeddhanatuur iets anders is dan hijzelf, als je die geest dus opgeeft, dan is het niet eens meer nodig om de maan in te slikken, om ze te willen vastgrijpen, want ze komt naar ons toe.
Dat moet iedereen zelf realiseren. Zelfs als je de lantaarn van iemand anders leent, moet iedereen toch zelf in staat zijn om zijn eigen leven en zichzelf te belichten. Net zoals Tokusan Ruytan toonde toen hij hem een lantaarn aanbood en meteen uitblies.
Hoewel de essentie van de zen helemaal vervat ligt in onze zazenpraktijk, helpt het voorbeeld en het onderricht van de meesters uit het verleden ons om de ware zin van onze praktijk te openbaren. Zelfs al lenen we een tijdje hun lantaarns, als we terugkeren naar de ervaring die ze overdragen, dan hoeven we niets meer te lenen. En zelfs als we dan ons geld verliezen, zijn we daarom nog niet arm.
Tags: Roland Yuno Rech